An gudanar da wani bincike kan shekarun iyaye mata a haihuwarsu ta farko a cikin yankunan karkara na Dankatsari wanda kungiyar AESCD ta tallafa. MEAE (Ma’aikatar Turai da Harkokin Waje) ta bukaci wani mai ba da shawara, wanda shugaban RAIL (Local Initiatives Support Network) ya tallafa. , ƙungiyar masu bincike da mai kulawa suka yi.
Sakamakon karatu
Wannan binciken ya ƙunshi nazarin bayanai daga rajistar na takardun haihuwa na shekaru 2021 da 2022. Wannan bincike ya nuna cewa 61% na mata na haihuwar fari tsakanin shekarun 19 zuwa 25, yayin da 28% na yi kafin su kai shekara 18 . Matan da suka yi dogon karatu ba sa haihuwar dan su na farko da wuri, amma ba su da yawa. Matan da suka yi karatun firamare suna haihuwar farko kafin wadanda ma ba su je makaranta ba. Ya kamata a yi ƙarin bincike don fahimtar dalilan wannan yanayin.
Mafi akasarin iyaye mata da binciken ya shafa (99%) matan gida ne, wasu matan aure kuma suna gudanar da ayyukan samar da kudin shiga a wasu sassa na yau da kullum, kamar kananan kiwo ko kananan sana’o’i, amma ba mu san ko wane kaso ba.
Har ila yau, binciken ya bayar da damar yin nazari kan bambance-bambance tsakanin shekarun ubannai da uwaye, da bambancin yawan ‘ya’yan uwaye da ubannai, a dalilin auren mace fiye da daya, da kuma yawan haihuwar da ake yi gida, wanda ta zarce matsakaicin kasar duka. .
Shawarwari
Dangane da abubuwan daban-daban da suka fito daga binciken, yakamata a kiyaye manyan shawarwari kamar:
- Gudanar da ayyukan wayar da kan iyaye kan batun auren ‘ya’ya da kuma illar auren ‘ya’ya da ke sa haihuwa da wuri don kiyaye lafiyar ‘ya’ya mata, a yi la’akari da sana’o’i da matakin ilimi da kuma tace yankunan karkara da na karamar hukumar da abin ya shafa;
- Wayar da kan iyaye game da ilimin yara gaba ɗaya da na yara mata musamman, tare da sanya yara mata a makaranta. Hakika, bincike daban-daban sun nuna cewa ilimi hanya ce mai kyau ta yaki a kan wannan al’ada. Ta hanyar zuwa makaranta, ’yan mata ba sa aure da wuri ba ballantana su haifu da wuri kuma. Wannan na kiyaye masu tashin hankalin iri iri na gidan aure. Amma fiye da duka, makaranta tana ba wa ’yan mata damar samun damar tattalin arzikinsu don samun ingancin ’yancin kansu;
- Haɓaka ayyukan ƙarfafawa don goyon bayan ’yan mata ta hanyar shirye-shiryen horar da sana’a da aiwatar da ƙananan ayyuka da suka dace da yanayin rayuwarsu.
Duk waɗannan ayyukan dole ne a yi niyya tare da la’akari da yanki na ƙauyuka musamman waɗanda abin ya shafa wato haihuwa da wuri.